Nauczanie empatii w szkole wprowadzono w Danii w 1993 jako obowiązkowy przedmiot dla uczniów od szóstego do szesnastego roku życia. Ma ono na celu pokazanie dzieciom, w jaki sposób pomagać innym i jak zastąpić rywalizację poprzez dążenie do polepszenia swoich własnych osiągnięć. Na pewno jest ono związane z duńską filozofią życiową, o której niedawno pisałam i która sprawia, że od wielu lat Dania jest postrzegana jaka jedno z najszczęśliwszych państw świata. Nauczanie empatii w szkole doskonale obrazuje duńskie podejście do funkcjonowania społeczeństwa. Przyjrzyjmy się wspólnie temu bardzo konkretnemu i jakże wartościowemu przykładowi. Może coś z niego dla siebie wyciągniemy?

Niewątpliwe zalety empatii

Dlaczego empatia? I dlaczego ma ona takie znaczenie, że wprowadzono nauczanie empatii w szkole? Często zapominamy o tym, że empatii można się nauczyć. Im więcej osób będzie do niej zdolnych, tym lepiej nam będzie zarówno jako jednostkom, ale także jako społeczeństwu. Przenalizujmy to na przykładzie empatii w szkole, od której życie społeczne najczęściej się zaczyna. Z jednej strony dziecko rozwija swoje emocjonalne i społeczne umiejętności, a z drugiej poprawiają się relacje między uczniami, bo stają się oni bardziej uważni i wrażliwi na swoich kolegów i koleżanki. Dzięki temu nie tylko wszyscy czują się w szkole lepiej, ale także osiągają lepsze wyniki w nauce. Kiedy rozwijamy się bez dodatkowego stresu, w atmosferze wzajemnego zaufania, wierzymy we własne możliwości i łatwiej osiągamy cele, które sobie wyznaczamy. Jak widzimy, to wszystko jest ze sobą ściśle powiązane.

nauczanie empatii w szkole

Szkolne zajęcia o empatii

Nauczanie empatii w szkole rozpoczyna się w pierwszym roku szkoły i trwa do szesnastego roku życia. Poświęcona jest mu godzina w tygodniu (The Class’s Hour / Klassens tid), która stanowi podstawową część programu nauczania. W duńskiej szkole umiejętności społeczne mają tak samo duże znaczenie jak umiejętności akademickie.

Podczas tej godziny, w miłej i niezobowiązującej atmosferze uczniowie omawiają trudności, z którymi nie mogą sobie poradzić i wspólnie szukają na nie rozwiązania. (Przypomina to nieco spotkania rodzinne, tyle że w szerszym gronie.) Może chodzić zarówno o problemy osobiste, jak i szkolne, albo i całkowicie niezwiązane ze szkołą. Po przedstawieniu trudności, zaczyna się dyskusja o możliwościach zaradzenia im. Nauczyciel pomaga uczniom, pokazując i tłumacząc, jak słuchać i starać się zrozumieć inne osoby. Kiedy nie ma tematów do omawiania, uczniowie wspólnie odpoczywają.

Duńskie wychowanie: w szkole i w domu

Wspólne szukanie rozwiązań pozytywnie wpływa na poczucie wartości u dzieci. Każde z nich ma świadomość, że zostanie należycie wysłuchane przez innych, co sprawia, że czuje się częścią społeczności. Dzięki uznaniu (i rozpoznaniu) siebie jako jej członka wspólnoty staje się „kimś”: oddzielną i pełną wartości osobą. Jednocześnie otrzymuje od nich zachęty i pozytywne inspiracje, ucząc się tym samym wzajemnego szacunku. Ważnym elementem jest także to, że szkoła poświęca podobną uwagę indywidualnym zachowaniom i dobru klasy.

Te zasady wychowanie są obecne także w domu. Duńczycy wychodzą z założenia, że jeśli wychowają szczęśliwe dzieci, to staną się one szczęśliwymi dorosłymi, którzy także będą mieli potem szczęśliwe dzieci. Dlatego też rodzice przywiązują znaczenie do empatii, do szacunku dla innych, do współpracy.

Empatia w programie szkolnym

Empatia w programie szkolnym jest na pewno wspaniałą inicjatywą. Jedyne porównanie, jakie przychodzi mi do głowy, to nasze godziny wychowawcze w szkole podstawowej, w siódmej czy ósmej klasie. Wychowawczyni postanowiła uwrażliwić nas na filozofię i regularnie zachęcała nas do filozoficznych dyskusji. Proponowała nam „złote myśli”, które wspólnie omawialiśmy w klasie. Było to bardzo ciekawe doświadczenie. Myślę, że w podobny sposób nauczyciele mogą wprowadzić zajęcia o empatii, nawet jeśli nie są one obowiązkową częścią programu nauczania. A my, na naszym rodzicielskim poziomie, uczulajmy dzieci na innych, na ich emocje, trudności i aspiracje. Wspólnymi silam możemy wiele zmienić, nawet jeśli jedynie małymi krokami. Bądźmy przemianą, którą chcemy widzieć w świecie (parafrazując Mahatmę Gandhi).

Co myślicie o nauczaniu empatii w szkole? I o przebiegu lekcji empatii w Danii? Podzielcie się z nami swoimi refleksjami na ten temat.